Tο έθιμο της Μπάμπως στο Κίτρος Πιερίας

Η γιορτή της «μπάμπως» ή της «μαμής» είναι ένα αρχαιότερο έθιμο, ιδιαίτερα διαδεδομένο στην ανατολική Θράκη και τη Βουλγαρία. Είναι η γιορτή της γυναίκας, της μητέρας, της μαμής. Είναι η ημέρα που οι γυναίκες «καταλαμβάνουν» τα καφενεία και τους
δρόμους και οι άνδρες βάζουν ποδιές και τσεμπέρια (μαντίλια) και κάνουν δουλειές.
Στη Μακεδονία το έθιμο ήρθε πολύ αργότερε, ίσως μαζί με τους κατοίκους της Ανατολικής Ρωμυλίας, που εγκαταστάθηκαν στη Δυτ. Θράκη και τη Μακεδονία.
Σ' εκείνες τις παλιές εποχές η μαμή ήταν ένα από τα πιο αγαπητά και σεβαστά πρόσωπα του κάθε χωριού. Γι' αυτό και της έκαναν δώρα στην αρχή του χρόνου.

Κάποια στιγμή όλες οι γυναίκες που συμμετέχουν, πηγαίνουν στη μαμή του χωριού μ' ένα στολισμένο κάρο και τη βρέχουν. Την ασημώνουν και της χαρίζουν ψεύτικα μενταγιόν, φλουριά, η οποία παρουσιάζεται έτσι χρυσοστόλιστη. Κάθε μία γυναίκα, με τη σειρά, δίνει στη μαμή το σαπούνι να πλένει τα χέρια της, της ρίχνει νερό και της δίνει μια πετσέτα για να σκουπιστεί. Αυτό επαναλαμβάνεται τόσες φορές όσες είναι οι γυναίκες. Μετά κερνάνε τη μαμή στραγάλια και σταφίδες και εκείνη ανταποδίδει το κέρασμα.

Η επόμενη φάση της γιορτής γίνεται στο κεντρικό καφενείο κατά τις απογευματινές ώρες, όπου η διασκέδαση φτάνει στο κατακόρυφο. Οι γυναίκες ντύνονται με διάφορες στολές που έχουν ήδη από την πατρίδα τους ή τις κάνουν οι ίδιες οι γυναίκες και κάνουν αναπαραστάσεις εθίμων. Δηλ. κάνουν ένα γάμο με νύφη και γαμπρό (φυσικά γυναίκα) και ακολουθεί η γέννα του παιδιού (που είναι κούκλα) και το βρέχουν με νερό. Ακριβώς τότε κανένας άντρας δεν τολμά να φανεί έξω. Μόνο τα καφενεία είναι ανοικτά και απ' όλους τους άνδρες μόνο οι καφετζήδες απολαμβάνουν ασυλίας. Βέβαια αν εμφανιστεί κανένας άντρας τον βρέχουν και τον κόβουν κλήση. Τότε του τίθεται το δίλημμα: ή να αδειάσει το πορτοφόλι του κερνώντας τις γυναίκες, ή να βρεθεί ολόγυμνος στους δρόμους, γιατί οι γυναίκες απελούν, αν δεν τις κεράσει, να μη του αφήσουν κανένα ρούχο επάνω του. Και προτιμά ο αιχμάλωτος φυσικά να κεράσει παρά να ρεζιλευτεί.
Ο χορός, τα τραγούδια συνεχίζονται στην πλατεία, στα καφενεία, στην ταβέρνα, τα οποία ανήκουν στις γυναίκες την ημέρα αυτή. Τα ξημερώματα της 9ης Ιανουαρίου, οι γυναίκες γυρίζουν στα σπίτια τους και από τη μέρα αυτή ο άνδρας αναλαμβάνει πάλι τα κυριαρχικά του δικαιώματα.

Λάγιος Απόστολος

Δημοσιογράφος