Το ζευγάρι και η υπογονιμότητα

Στο «Συμπόσιο» ο Σωκράτης ισχυρίστηκε πως οι άνθρωποι ερωτεύονται με ασυνείδητο σκοπό τη γονιμοποίηση. Ο έρωτας έχει ορμονική διάρκεια περίπου εννέα μήνες με ένα χρόνο και σε αυτό το πρώτο διάστημα η σεξουαλικότητα και η ερωτική ζωή του ζευγαριού είναι πιο έντονες. Ανθρωπολογικά μιλώντας, ο έρωτας λειτουργεί ως κόλλα δύο ανθρώπων, όπου μέσα από την επιθυμία του ενός για τον άλλον αυξάνονται οι πιθανότητες γονιμοποίησης.
Δίνει η φύση στον άνθρωπο το διάστημα ενός χρόνου, μέσα από τον έρωτα, με σκοπό να υπάρξουν αρκετές συνευρέσεις ενώ ταυτόχρονα αυξάνονται και οι πιθανότητες ψυχικού δεσίματος, έτσι ώστε μετά το πέρασμα του έρωτα να έχουν αναπτύξει και άλλα συναισθήματα μεταξύ τους που να τους επιτρέψουν να γίνουν οικογένεια.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει αλλά η φύση εξακολουθεί να μας ορίζει σε μεγάλο βαθμό· καθώς επίσης, ασκούν επιρροή τα κοινωνικά στερεότυπα και οι κοινωνικές επιταγές στον κάθε πολιτισμό, που τείνουν να προσδοκούν την πραγμάτωση του προγραμματισμού της φύσης.

Από ψυχολογικής απόψεως, ο άνθρωπος κάνει παιδιά για προσωπικούς λόγους, και ιδιαίτερα η γυναίκα, που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης βιώνει μια παντοδυναμία επειδή φέρνει ένα πλάσμα στον κόσμο. Ο ναρκισσισμός της εκείνη την περίοδο, η αίσθηση μοναδικότητάς της και της υπεράνθρωπης διάστασής της αυξάνονται. Ο άνθρωπος κάνει παιδί για τον εαυτό του και όχι για το παιδί.

Ενα ζευγάρι που αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμοποίησης έρχεται αντιμέτωπο με τις ανθρωπολογικές, κοινωνικές και ψυχολογικές προσδοκίες που δεν συναντώνται. Οσο έντονο και τροφοδοτικό είναι το αίσθημα της παντοδυναμίας κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης τόσο ματαιωτικό και στερητικό είναι το αίσθημα της υπογονιμότητας.
Σε περίπτωση που ένα ζευγάρι καθηλωθεί στην επιθυμία να κάνει παιδί και το μόνο σημείο αναφοράς του ξεκινήσει να γίνεται η προσπάθεια γι' αυτό, τότε το ζευγάρι θα περάσει κρίση και θα χάσει το αρχικό νόημα της σχέσης του. Μια καθήλωση στο θέμα της αναπαραγωγής είναι ικανή από το να διαλύσει το ζευγάρι μέχρι να μαράνει και να αποχρωματίσει ό,τι τους ενώνει, να ενοχοποιείται και να ενοχοποιεί τον άλλον ή να προβάλλει το προσωπικό μέρος της αποτυχίας του, με αποτέλεσμα να χάνεται ο άνθρωπος.

Η σεξουαλική ζωή αποκτά διαφορετικό νόημα. Η ερωτική επαφή γίνεται μια συνεύρεση μεταξύ δυο ανθρώπων που αγωνιούν να αποδείξουν την ταυτότητά τους και να εκπληρώσουν το όνειρό τους. Παύει να είναι μια κατάσταση ευχαρίστησης, ηδονής, απελευθέρωσης και ερωτικής ένωσης και γίνεται μια πράξη βαριά επενδεδυμένη με υπαρξιακές προσδοκίες, όπου όσο οι αποτυχημένες προσπάθειες αυξάνονται, καταλήγει να γίνεται μια διαδικασία που γεμίζει τον άνθρωπο με τον φόβο της ματαίωσης.

Ο ένας βλέπει στον άλλον τον άνθρωπο με τον οποίο τον συνδέει κάτι δύσκολο ψυχικά, ένας καημός.

Οσο αυξάνεται η καθήλωση γύρω από το θέμα της τεκνοποίησης, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας, διότι όλο το σώμα είναι σφιγμένο και εκκρίνει ορμόνες μη ευεργετικές.

Στην περίπτωση τεχνητής γονιμοποίησης, οι αγωνίες παραμένουν οι ίδιες αλλά πλέον το ζευγάρι αναζητά σύμμαχο και βοηθό, κάτι που τους απελευθερώνει από το να σηκώνουν μόνοι τους την ευθύνη του ονείρου τους και αυξάνει τις πιθανότητες γονιμοποίησης.

Συνήθως όταν ένα ζευγάρι δεν έχει βρει βιολογικά αίτια που εμποδίζουν την αναπαραγωγή, φρόνιμο είναι να κοιτάξει και τους ψυχικούς λόγους διότι μπορεί να λειτουργούν ανασταλτικά κάποια βιώματα και βαθύτερες φοβίες, ιδιαίτερα από την πλευρά της γυναίκας.
Ενα ζευγάρι που αντιμετωπίζει αυτή την κατάσταση χρειάζεται να μπορεί να διαχωρίσει τη σχέση του από τη συγκεκριμένη δυσκολία, έτσι ώστε να μη θυσιαστεί ο δεσμός μπροστά στην υπογονιμότητα. Να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους και να εκτιμήσουν ότι έχουν ο ένας τον άλλον και πως μόνο μέσα από ηρεμία και εσωτερική ασφάλεια θα έρθει ένα παιδάκι σ' αυτές τις περιπτώσεις. Η βοήθεια από γιατρούς, ψυχολόγους καθώς και από εναλλακτικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός, είναι χρήσιμη στην εκπλήρωση του ονείρου. Η παγίδα είναι να ταυτίσει κανείς τον εαυτό του με αυτήν τη δυσκολία.

Ο άνθρωπος είναι ένα σύνολο ξεχωριστό, που στις δυσκολίες καλείται να επιστρατεύσει την αισιόδοξη, θετική, ψύχραιμη πλευρά του και την ικανότητά του να οργανώνεται και να τολμά να ζητάει στήριξη με στόχο την εκπλήρωση της επιθυμίας του, έχοντας τον/τη σύντροφό του ως το μεγάλο σύμμαχο. Μαζί θα φέρει το ζευγάρι ένα παιδί στον κόσμο και μαζί θα βρει το δρόμο για την πραγμάτωση αυτής της επιθυμίας. 

  

ΜΑΡΙΑ Γ. ΣΑΡΑΝΤΗ, Μ.Α., 

κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, παιδοψυχολόγος, επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Κοινωνίας για την Ψυχολογία, 

neselerim@gmail.com