Το πρόβλημα των σκουπιδιών

 Το μεγάλο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων ανέδειξε η ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα των τελευταίων ημερών στην Κερατέα, όπου κάτοικοι και αστυνομικές δυνάμεις συγκρούστηκαν για το θέμα της δημιουργίας, στην περιοχή, Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμάτων (ΧΥΤΑ).


    Διακόσια εκατομμύρια τόνους σκουπιδιών παράγει ετησίως η Αττική, δηλαδή όγκο που αναλογεί στο μισό της ελληνικής παραγωγής σε απορρίμματα, και η προβληματική διαχείρισή τους αποτελεί για τη χώρα μέγα ζήτημα, για το οποίο έχει τιμωρηθεί από την ΕΕ με σκληρά πρόστιμα.

    Οι χώροι απόθεσης και διαχείρισης των σκουπιδιών είναι τρεις. Οι ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων), που αποτελούν την πλέον εχθρική επιλογή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του, αφορούν μόνον το κομμάτι «απόθεση» και είναι απολύτως παράνομοι, οι ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), που είναι η καλύτερη εξέλιξη των ΧΑΔΑ και οι ΧΥΤΥ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων), που αποτελούν την πλέον εξελιγμένη μέθοδο διαχείρισης. Στην Ελλάδα λειτουργούν 73 ΧΥΤΑ και 249 ΧΑΔΑ (άλλοι 444 έχουν κλείσει), για τους οποίους κυρίως έχουν επιβληθεί τα πρόστιμα.

    Για την ώρα πάντως, η Ελλάδα δεν πληρώνει τις κυρώσεις. Ο σύμβουλος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Β. Τερζής, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε καταδικάσει την Ελλάδα πρωτοδίκως το 2005. Οι παράνομες χωματερές έπρεπε να έχουν κλείσει έως το 2008, πράγμα που δεν έγινε. Εκδόθηκε καινούργια προειδοποιητική επιστολή και η Ελλάδα έκανε προσφυγή. Περιμένουμε νέους ελέγχους».

    Στο προσεχές μέλλον αναμένονται έλεγχοι από την ΕΕ και για την πρόοδο των έργων ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ.

    Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός τουλάχιστον για την Αττική, που αποτελεί νόμο του κράτους από το 2003, προβλέπει τη δημιουργία τριών ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμάτων στη Φυλή, το Γραμματικό και την Κερατέα. Σε κάθε μία από τις εγκαταστάσεις προβλέπεται να κατασκευαστεί χώρος υγειονομικής ταφής, μονάδα βιολογικής ξήρανσης, μονάδα κομποστοποίησης και κέντρο διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών.

    Οι κάτοικοι και οι φορείς της Κερατέας και της ευρύτερης περιοχής της Λαυρεωτικής αντιτίθενται στο έργο, κάνοντας λόγο για πρόθεση της πολιτείας να δημιουργήσει ΧΥΤΑ και όχι ΧΥΤΥ. Εκφράζουν την ανησυχία πως αυτό που θα μείνει στον τόπο τους, θα είναι μία χωματερή. Επικαλούμενοι την ιστορική και αρχαιολογική σημασία του τόπου, το φυσικό του κάλλος, το πλούσιο υπέδαφος σε μεταλλεύματα και ορυκτά και την κήρυξη της περιοχής, ως αναδασωτέας, δηλώνουν και εμφανίζονται αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν το έργο στην Κερατέα.

    Πράγματι, ο κ. Τερζής λέει πως για την προβλεπόμενη διαχείριση απορριμμάτων σε Φυλή, Γραμματικό και Κερατέα έχει γίνει διαγωνισμός μόνο για τους χώρους υγειονομικούς ταφής και όχι για τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Σημειώνει, ωστόσο, ότι «τα υπόλοιπα θα γίνουν αργότερα». Διευκρινίζει δε ότι: «Οι ΧΥΤΑ και οι ΧΥΤΥ είναι το ίδιο πράγμα. Η κατασκευή είναι μία. Είναι χώροι υγειονομικής ταφής. Η διαφορά έγκειται στο τι επεξεργασία γίνεται στα απορρίμματα, προτού αυτά καταλήξουν να θαφτούν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκδώσει "Οδηγία για την Υγειονομική Ταφή". Δεν διευκρινίζει απορρίμματα, ή υπολείμματα. Θέτει προδιαγραφές και στόχους. Για παράδειγμα, πρέπει να εκτρέπεται το βιοαποδομήσιμο (ζυμώσιμο) κλάσμα (αποφάγια, κλαδέματα, οργανικά διάφορα κ.λπ.) των αποβλήτων και το χαρτί».

    Αναφερόμενος στις μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων, τονίζει πως είναι στην ευχέρεια του κάθε κράτους πώς θα τις υλοποιήσει και τι ανακύκλωση θα κάνει.

    «Πώς πετυχαίνεις τους στόχους, με τι επεξεγασία, κομποστοποίηση, καύση, είναι στη δικαιοδοσία του κράτους. Για παράδειγμα, η Δανία καίει 60% των απορριμμάτων της. Εμείς, όμως, δεν σκοπεύουμε να προχωρήσουμε στην καύση. Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2010 είναι τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα να έχουν μειωθεί κατά 75% της συνολικής -ανά βάρος- ποσότητας των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων, που είχαν παραχθεί το 1995». Εκφράζει, ωστόσο, αμφιβολία για την επίτευξη του στόχου για το 2010.

    Οι ΜΚΟ για το Περιβάλλον, πάντως, τονίζουν ότι κατ΄αρχάς πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των Ελλήνων.

    Ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης, υπογραμμίζει: «Η καλύτερη περιβαλλοντική πολιτική είναι να ελαχιστοποιήσουμε τα σκουπίδια για τελική διάθεση».

    «Επαναχρησιμοποίηση, κομποστοποίηση, ανακύκλωση» είναι οι άξονες που κινείται μία κοινή πρόταση διαχείρησης απορριμμάτων της "Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης", της Greenpeace, της Μεσόγειος SOS και της WWF και η έμφαση δίνεται στον διαχωρισμό των απορριμάτων από την αρχή. Η συζήτηση, που γίνεται, είναι λάθος, ξεκινάει ανάποδα. Πρώτα σκάβουν για να φτιάξουν χώρους υγειονομικής ταφής και μετά θα ασχοληθούν με τις υπόλοιπες μονάδες, που απαιτούνται για να είμαστε σε θέση, να θάβουμε μόνο τα αδρανή υπολείμματα. Με το δίκιο τους οι κάτοικοι είναι καχύποπτοι», λέει ο κ. Χαραλαμπίδης και προτείνει, αντί για κατασκευή μεγάλων εργοστασίων κομποστοποίησης, ανακύκλωσης και διαλογής των σκουπιδιών, μεθόδους μικρότερης και μεσαίας κλίμακας.

    Εξηγεί: «Η μείωση της αχρείαστης συσκευασίας σε πολλά αγαθά, η επανεξέταση του παραγωγικού μοντέλου προϊόντων και η υιοθέτηση φιλοπεριβαλλοντικών τρόπων συμπεριφοράς και αγορών μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη. Επίσης, η επαναχρησιμοποίηση τυποποιημένων προϊόντων (από μπουκάλια μέχρι έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές), που σήμερα καταλήγουν στα σκουπίδια, οικιακή και δημοτική κομποστοποίηση, η οποία θα παράγει λίπασμα και φυλλόχωμα. Επιπλέον, πρέπει να συνδεθούν τα δημοτικά τέλη με τα απορρίμματα που παράγει ο καθενας, ώστε αυτό να αποτελεί κίνητρο για να συμμετέχουν οι πολίτες στην ανακύκλωση και την κομποστοποίηση. Η ανακύκλωση πρέπει να οργανωθεί σε κάθε δήμο και απομακρισμένη περιοχή, γιατί τώρα βλέπουμε σε μέρη με μικρό πληθυσμό να θεωρείται ασύμφορη και να μην συντελείται (για παράδειγμα σε νησιά). Αν οι πολίτες νιώσουν ότι είναι υπεύθυνοι για τα σκουπίδια που παράγουν και τα διαχειρίζονται, με την πολιτεία να τους προσφέρει τις υποδομές, μπορούμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα, όπως έχει γίνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Τέλος, είναι σημαντικό να υιοθετήσει η πολιτεία άμεσα το μοντέλο με τους τέσσερις κάδους για τη συλλογή των απορριμμάτων και λοπών υλικών. Ο πρώτος αφορά το χαρτί, ο δεύτερος όλα τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικό, γυαλί, μέταλλο, ξύλο), ο τρίτος τα οργανικά και βιοαποδομήσιμα υλικά, που θα οδηγούνται σε μικρότερα ή μεγαλύτερα κέντρα κομποστοποίησης και ο τέταρτος κάδος θα δέχεται τα υπολείμματα, που θα οδηγούνται για τελική διάθεση στον ΧΥΤΥ».

    Αναφερόμενος στο κόστος της πρότασης, ο διευθυντής της Greenpeace υπογραμμίζει πως είναι πολύ μικρό και ταυτόχρονα δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. «Οι μονάδες διαλογής μπορούν να βρίσκονται ακόμα και μέσα στα αστικά κέντρα, όπως τα Διαδημοτικά Κέντρα Ανακύκλωσης, προσωρινής αποθήκευσης και ταξινόμησης των υλικών μέχρι την τελική διαχείριση. Έτσι, αποφεύγονται οι μεγάλες εγκαταστάσεις, που επιβαρύνουν κάποιες συγκεκριμένες περιοχές. Η δημιουργία των μονάδων κομποστοποίησης θα μπορεί να γίνεται με την ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Περιφέρειας, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής», διευκρινίζει.

    Όπως τονίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, με την εφαρμογή του προγράμματος, που προτείνουν, σε διάστημα 10-15 χρόνων μπορεί να καταλήγουν σε ΧΥΤΥ 10-15% των σημερινών αποβλήτων.
ΑΠΕ