Ένα ερώτημα βασανίζει τους ιστορικούς στο πέρασμα των χρόνων. Πώς ήταν δυνατόν ο Αδόλφος Χίτλερ με αυτήν την περίεργη προσωπικότητά του και -γι’ αρκετούς- την ανεπάρκειά του κατάφερε να κατακτήσει την καρδιά ενός καλλιεργημένου λαού όπως οι Γερμανοί.Το ερώτημα δεν βρίσκεται απλώς στις ιστορικές συνθήκες – όπως η ήττα της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ούτε η κατάθλιψη στις αρχές του 1930, αλλά κυρίως στο χάρισμα του Χίτλερ να είναι ηγετική φυσιογνωμία. Ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν το αρχέτυπο ενός χαρισματικού ηγέτη. Δεν ήταν ένας φυσιολογικός πολιτικός, κάποιος που θα υποσχόταν να μειώσει τους φόρους και να παρέχει καλύτερο υγειονομικό σύστημα, αλλά ένας άνδρας με θρησκευτική συνείδηση που προσέφερε σχεδόν πνευματικούς στόχους αυτόν της λύτρωσης και της σωτηρίας. Καθοδηγείτο από μία αίσθηση προσωπικού πεπρωμένου το οποίο αποκαλούσε «πρόνοια».
Πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ένα μηδέν, ένας εκκεντρικός άνθρωπος που δεν μπορούσε να συνάψει σχέσεις, ανίκανος να συζητήσει, γεμάτος με μίσος και προκατάληψη. Αλλά όταν ο Αδόλφος Χίτλερ μίλησε στις μπιραρίες του Μονάχου στον απόηχο της ήττας της Γερμανίας, ξαφνικά οι αδυναμίες του θεωρήθηκαν ως δύναμη και χάρισμα. Τα μίση του Χίτλερ βρήκαν ανταπόκριση στους Γερμανούς που αισθάνονταν ταπεινωμένοι από τους όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών κι αναζητούσαν κάποιον να κατηγορήσουν για την ήττα.
Η αδυναμία του να κάνει διάλογο θεωρήθηκε ως ισχύς χαρακτήρα και η αδυναμία του να κάνει μία απλή συζήτηση θεωρήθηκε ως στοιχείο ενός σπουδαίου άνδρα που είχε χάρισμα και ξεχώριζε από το πλήθος. Κυρίως, όμως, ο Αδόλφος Χίτλερ ανακάλυψε ότι μπορούσε να συνδεθεί με το κοινό του, κι αυτή η σύνδεση ήταν η βάση για τη μελλοντική επιτυχία του. Αυτή ήταν που πολλοί την αποκάλεσαν χάρισμα. Αλλά ο Χίτλερ δεν υπνώτιζε τα πλήθη. Δεν αισθάνονταν όλοι αυτή τη χαρισματική ένωση καθώς έπρεπε κάποιος να έχει την προδιάθεση να τον πιστέψει για να μπορεί να τη βιώσει. Αρκετοί που άκουγαν τις ομιλίες του τον θεωρούσαν βλάκα.
Από τα μέσα έως το τέλος της δεκαετίας του ’20, στην ανθηρή εποχή της χώρας, μόνο μία χούφτα φανατικών θεωρούσαν χαρισματικό τον Χίτλερ κι αυτό αποδεικνύεται από το εκλογικό αποτέλεσμα του 1928, οπότε κι έλαβε το 2,6% των ψήφων. Κι όμως πέντε χρόνια μετά έγινε Καγκελάριος της Γερμανίας και ηγέτης της πιο δημοφιλούς πολιτικής παράταξης της χώρας. Αυτό που άλλαξε ήταν η οικονομική κατάσταση.
Παράλληλα με το κραχ της Wall Street το 1929, εξίσου μεγάλη ήταν η ανεργία στη Γερμανία και οι τράπεζες είχαν -σχεδόν- χρεοκοπήσει. Όπως λένε Γερμανοί της εποχής, ο κόσμος πεινούσε και οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες. Ακριβώς αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Χίτλερ και παρουσιάστηκε ως λυτρωτής και σωτήρας. Ο κόσμος τον έβλεπε και τον άκουγε και ταυτιζόταν μαζί του. Πίστευαν ότι είναι ένας άνθρωπος που δεν έχει ίδιον όφελος, αλλά σκέφτεται μόνο το καλό της χώρας τους. Ο Χίτλερ τους επαναλάμβανε ότι ήταν η Αρεία φυλή και γι’ αυτό ξεχωριστοί και καλύτεροι από όλους τους υπόλοιπους, κάτι που βοήθησε να ισχυροποιήσει αυτή τη χαρισματική σύνδεση μεταξύ του ηγέτη και των οπαδών του.
Ο Αδόλφο Χίτλερ δεν έκρυψε ποτέ το μίσος ή την απέχθειά του στη δημοκρατία ή την πίστη του στη χρήση βίας. Αλλά κυρίως επετίθετο φραστικά μόνο εναντίον προσεκτικά διαλεγμένων εχθρών όπως οι Κομουνιστές και οι Εβραίοι. Καθώς η πλειονότητα των Γερμανών δεν ανήκε σ’ αυτές τις δύο μειονότητες, εφόσον αγκάλιασαν με θέρμη τον νέο κόσμο των Ναζιστών, ήταν σχετικά ελεύθεροι από τη δίωξη, τουλάχιστον μέχρι τα πράγματα να αρχίσουν να πηγαίνουν στραβά στον πόλεμο για τους Γερμανούς.
Σε μία οικονομική κρίση, εκατομμύρια άνθρωποι αποφάσισαν να πιστέψουν έναν αντισυμβατικό ηγέτη που νόμιζαν ότι διέθετε χάρισμα γιατί απευθύνθηκε στους φόβους τους, τις ελπίδες και την επιθυμία να κατηγορήσουν άλλους για τη δική τους δυστυχία. Και το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου